အခ်ိန္၃မိနစ္ေပးဖတ္ပါ

အခ်ိန္၃မိနစ္ေပးဖတ္ပါ 

******************

အခုတစ္ေလာေတြ႔ေနရတာက သံဃာေတြကို ဘာသာျခားေတြ ေစာ္ကားတာထက္ မိရိုးဖလာဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြ

 ေစာ္ကားတာပိုမ်ားေနပါတယ္။

နာမည္ႀကီးေတြ ေခတ္ပညာတတ္ေတြ အႏုပညာရွင္အခ်ိဳ႕ေတြရဲ႕ေစာ္ကားမႈကပိုမ်ားေနပါတယ္

သူတို႔ကို ခ်စ္တဲ့ အားကိုးတဲ့ မသိနားမလည္သူေတြက သူတို႔ဆရာသမားအလုပ္ရွင္ေတြ ေျပာတာအမွန္ပဲဆိုၿပီး 

ေနာက္ကလိုက္ေစာ္ကားၾကျပန္တယ္။

ဒါ့ေၾကာင့္ ေစာ္ကားၿပီးသူေတြေရာ ေစာ္ကားဘို႔ ႀကံေနသူေတြေရာအတြက္ သံဃာဆိုတာတိတိက်က်သိေစဘို႔ 

ရွာေဖြေရးသားတင္ျပပါတယ္။

အပၸသာဒပေဝဒနိယသုတ္ မၾကည္ညိဳေၾကာင္း ေၾကညာထိုက္ေသာ ရဟန္းအဂၤါ ရွစ္ပါး

၁) လူတို႔ လာဘ္မရေစရန္ လံု႔လျပဳျခင္း 

၂) လူတို႔ အက်ဳိးမဲ့ျဖစ္ေစရန္ လံု႔လျပဳျခင္း 

၃) လူတို႔ကို ဆဲဆိုႀကိမ္းေမာင္းျခင္း 

၄) လူတို႔ကို အျခားလူတို႔ႏွင့္ ေသြးကြဲေစျခင္း 

၅) ဘုရား၏ ေက်းဇူးမဲ့ကိုဆိုျခင္း 

၆) တရား၏ ေက်းဇူးမဲ့ကိုဆိုျခင္း 

၇) သံဃာ၏ ေက်းဇူးမဲ့ကိုဆိုျခင္း 

၈) မသင့္ေတာ္ေသာ က်က္စားရာ အရပ္၌ ေတြ႕ျမင္ရျခင္း ဟူေသာ အဂၤါ ရွစ္ပါးႏွင့္ျပည့္စံုေသာရဟန္းအား 

ဥပါသကာတို႔သည္ အလိုရွိလွ်င္ မၾကည္ညိဳႏိုင္ေၾကာင္း အသိေပးေၾကညာကုန္ရာ၏။ လူတို႔ အက်ဳိးမဲ့ေစရန္ 

လံု႔လမျပဳျခင္း စေသာ အဂၤါရွစ္ပါးႏွင့္ ျပည့္စံုေသာရဟန္းအား ဥပါသကာတို႔သည္ အလိုရွိလွ်င္ ၾကည္ညိဳေၾကာင္း

 အသိေပးေၾကညာကုန္ရာ၏ ဟု ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့သည္။ 

( အဂၤုတၱရနိကာယ္ - အ႒ကနိပါတ္ ရွစ္ပါးစု တရားမ်ားအပိုင္း ) 

တရား ခုနစ္မ်ဳိးတုိ႔ကို ဖ်က္ဆီးအပ္ၿပီး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ရဟန္းမည္၏။ အဘယ္ ခုနစ္မ်ဳိး တုိ႔နည္း ဟူမူ- 

၁။ ထင္ရွားရွိေသာ ခႏၶာငါးပါး၌ အျမင္မွားမႈ {သကၠာယဒိ႒ိ} ကို ဖ်က္ဆီးအပ္ၿပီး ျဖစ္၏။ 

၂။ မေ၀ခဲြႏိုင္မႈ {၀ိစိကိစၧာ} ကို ဖ်က္ဆီးအပ္ၿပီး ျဖစ္၏။ 

၃။ ေခြး ႏြား စသည္တုိ႔၏ အေလ့အက်င့္ကို အမွန္ဟု မွားေသာအားျဖင့္ သံုးသပ္မႈ {သီလဗၺတပရာမာသ} ကို 

ဖ်က္ဆီးအပ္ၿပီး ျဖစ္၏။ ၄။ စဲြမက္မႈ {ရာဂ} ကို ဖ်က္ဆီးအပ္ၿပီး ျဖစ္၏။ ၅။ အမ်က္ထြက္မႈ {ေဒါသ} ကို ဖ်က္ဆီးအပ္ၿပီး ျဖစ္၏။ ၆။ ေတြေ၀မႈ {ေမာဟ} ကို ဖ်က္ဆီးအပ္ၿပီး ျဖစ္၏။ ၇။ ေထာင္လႊားမႈ {မာန} ကို ဖ်က္ဆီးအပ္ၿပီး ျဖစ္၏။ ဤတရား ခုနစ္မ်ဳိးတုိ႔ကို ဖ်က္ဆီးအပ္ၿပီး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ရဟန္းမည္၏ ဟုမိန္႔ေတာ္မူ၏။ (ဘိကၡဳသုတ္ )

--------------------------------------------------------

ရဟန္း ႏွင့္ သံဃာ ကြာျခားပံု 

--------------------------------

ပုဂၢိဳလ္တစ္ပါးခ်င္းကို ရဟန္း ဟုေခၚ၍ ေလးပါးႏွင့္ 

ေလးပါးမွ အထက္ကို သံဃာ-ဟု ေခၚပါသည္။ 

သံဃာဟူ႐ာ၌ မွတ္ သားရန္မွာ သံဃာဟုဆိုလွ်င္ ရဟန္းေတာ္တို႔၏ အစုအဖြဲ႔ အေပါင္းအစည္းဟု မွတ္သား၍ 

ျမတ္စြာဘုရားလက္ထက္ က အရွင္သာရိပုတၱရာ၊ အရွင္မဟာေမာဂၢလာန္၊ အရွင္မဟာကႆပမွစ၍ သာသနာ

 တေလွ်ာက္လံုးႏွင့္ ယခုမ်က္ ျမင္ထင္ရွားရွိေသာ ရဟန္းသာမေဏမ်ားအထိ ျမင္ရန္လို အပ္ပါသည္။ 

 ထိုသို႔ျမင္ထားမွသာလွ်င္ သံဃာေတာ္ဟုဆို၍ လွဴဒါန္းရာ၌ ရဟန္းသာမေဏတပါးကို ဆြမ္းေလာင္းရာ၌ျဖစ္ေစ၊ 

သံဃႆ ေဒမ-ဟု ဆို၍ လွဴလွ်င္ သံဃာေတာ္အားလံုးကို လွဴရာေရာက္ ပါသည္။ 

ယင္းသို႔ သံဃာေတာ္ အားလံုးကို အာရံုျပဳ၍ လွဴရာ၌ ဒုႆီလ၊ အလဇၨီ-ဟူ၍ မရွိေတာ့ပါ၊ ထို႔ေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာတိုင္း

 သံဃာေတာ္အား လွဴဒါန္းပူေဇာ္တတ္ရန္ႏွင့္ ရဟန္းႏွင့္သံဃာ ကို ကြဲျပားရန္ အထူးပင္ အေရးႀကီးေပသည္။ 

( ဘဒၵႏၲ တိေလာကသာရ ေျဖသည္ ) 

အရိယာသံဃာ ပရမတၱသံဃာ သံဃာ ဆိုသည္မွာ အသိအျမင္ခ်င္း သီလခ်င္း တူညီၾကေသာ ပုဂၢိဳလ္ အေပါင္းကို 

ေခၚေဝၚျခင္း ျဖစ္၏။ ဤ အနက္အဓိပၸာယ္အရ မဂ္ဉာဏ္ ဖိုလ္ဉာဏ္ကို ရၿပီးေသာ အရိယာပုဂၢိဳလ္ ကိုသာလွ်င္ " သံဃာ " 

ဟု မုခ်အားျဖင့္ ေခၚေဝၚရ၏။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အရိယာပုဂၢိဳလ္မ်ား သည္သာလွ်င္ အခ်င္းခ်င္း မဂ္အသိအျမင္၊ 

ဖိုလ္အသိအျမင္၊ ပစၥေဝကၡဏာ အသိအျမင္ဟူေသာ အသိအျမင္ ( = သမၼာဒိ႒ိမဂၢင္ ) အားျဖင့္လည္းေကာင္း၊ 

အရိယကႏၲသီလ ျပည့္စံု စင္ၾကယ္မႈအားျဖင့္လည္းေကာင္း မ်က္ေမွာက္မ်က္ကြယ္ အၿမဲတေစ တူညီၾက၍ ပုထုဇဥ္မ်ားမွာကား

ထိုကဲ့သို႔ မတူညီႏိုင္ၾကေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေပသည္။ ပုထုဇဥ္သံဃာ သမၼဳတိသံဃာ သို႔ေသာ္ မဂ္ဖိုလ္ ရေရးအတြက္ သီလ၊

သမာဓိ၊ ပညာ အက်င့္တိုံကို စြမ္းႏိုင္သမွ် က်င့္ႀကံ အားထုတ္ ေနၾကေသာ ပုထုဇဥ္ရဟန္းေတာ္တို႔ကိုလည္း အရိယာသံဃာ

ေတာ္၏ အႏြယ္ဝင္ျဖစ္၍ သံဃာေတာ္ဟု ေခၚေဝၚၾကရ အသိအမွတ္ျပဳၾကရ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ အရိယာ ရဟန္းေတာ္မ်ားကို 

ပရမတၳသံဃာ ဟု ေခၚေဝၚ သံုးႏႈန္းၾက၍ ပုထုဇဥ္ ရဟန္းေတာ္မ်ားကို သမၼဳတိသံဃာ 

( သမုတ္ထား အသိအမွတ္ျပဳထားေသာ သံဃာ ) ဟု ေခၚေဝၚ သံုးႏႈန္းၾက၏။ 

------------------------------------------------------------- 

သံဃ = အရိယာပုဂၢိဳလ္အေပါင္း သံဃာ ဂုဏ္ေတာ္ (၉) ပါး ဘဂဝေတာ သာဝက သံေဃာ = 

ေရႊဘုန္းေတာ္သခင္ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရား၏ တပည့္သားေမာ္ အရိယာသံဃာေတာ္သည္- 

၁။ သုပၸဋိပေႏၷာ = ကိေလသာကင္းေၾကာင္း ေကာင္းစြာ က်င့္ႀကံေတာ္ မူပါေပ၏။ ၂။ ဥဇုပၸဋိပေႏၷာ = သာေဌမာယာ 

ကင္းစင္ကြာ၍ ေျဖာင့္စြာ က်င့္ႀကံေတာ္ မူပါေပ၏။ ၃။ ဉာယပၸဋိပေႏၷာ = နိဗၺာန္အက်ိဳး ေမွ်ာ္ကိုး ရည္သန္ က်င့္ႀကံေတာ္ 

မူပါေပ၏။ ၄။ သာမိစိပၸဋိပေႏၷာ = မဂၢင္ရွစ္ရပ္ အက်င့္ျမတ္ေၾကာင့္ တုပ္ဝပ္ရိုေသ ေလ်ာ္ကန္ေအာင္ က်င့္ႀကံေတာ္မူပါေပ၏။

ယဒိဒံ စတၱာရိ ပုရိသယုဂါနိ အ႒ ပုရိသပုဂၢလာ ဧသဘဂဝေတာ သာဝကသံေဃာ = အစံုေလးပါး သီးျခားရွစ္ေဖာ္ ျမတ္ဘုရား၏

တပည့္သားေမာ္ အရိယာသံဃာေတာ္သည္- ၅။ အာဟုေနေယ်ာ = အေဝးမွ ေဆာင္ယူ ပစၥည္းကိုမူလည္း ေပးလွဴျခင္းငွာ 

ထိုက္ေတာ္မူပါေပ၏။ ၆။ ပါဟုေနေယ်ာ = ဧည့္သည္ဖို႔ရာ ရည္ကာေစာင္ထား ပစၥည္းမ်ားပင္ စိတ္ထားစင္ျဖဴ ေပးလွဴျခင္းငွာ 

ထိုက္ေတာ္မူပါေပ၏။ ၇။ ဒကၡိေနေယ်ာ = တမလြန္စခန္း ေကာင္းဖို႔မွန္း၍ လွဴဒါန္းျခင္းငွာ ထိုက္ေတာ္ မူပါေပ၏။ 

၈။ အဥၥလီကရဏီေယာ = ႐ိုေသျမတ္ႏိုး လက္စံုမိုး၍ ရွိခိုးျခင္းငွာ ထိုက္ေတာ္ မူပါေပ၏။ ၉။ အႏုတၱရံ ပုညေကၡတၱံ ေလာကႆ

 = နတ္ လူ အမ်ား ေကာင္းမႈပြါးဖို႔ ႀကဲထားပ်ိဳးခ် တုမရသည့္ ေကာင္းလွ လယ္ေျမ ယာေျမပမာ ျဖစ္ေတာ္မူပါေပ၏။ 

အထက္ပါအဓပၸါယ္ေတြ ဖတ္ၿပီးတဲ့အခါအႏွစ္ခ်ဳပ္ရမယ္ဆိုရင္သံဃာဟူသည္---- 

သံဃာဆုိတဲ့အဓိပၸါယ္က ရွင္းရွင္းေျပာရရင္ အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုလုိ႔ အဓိပၸါယ္ ထြက္ပါတယ္။ ဒါကုိ ထပ္ခြဲရင္ ပရမတၳသံဃာ၊

 သမုတိသံဃာဆုိၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးထြက္လာတာ ေတြ႕ရမယ္။ ပရမတၳသံဃာဆုိတာ သစၥာေလးပါးကုိ ထုိးထြင္းသိၿပီး ရဟႏၱာအရွင္ျမတ

္မ်ားကုိ ဆုိလုိပါတယ္။ သမုတိသံဃာဆုိတာကေတာ့ သိမ္ထဲမွာ ဥတၱိစတုတၳကမၼ၀ါစာနဲ႔ ရဟန္းျဖစ္ခဲ့ၿပီး ျမတ္စြာဘုရားစကား

ေတာ္ေတြကုိ လုိက္နာက်င့္ၾကံေနတဲ့ ရဟန္းသံဃာကုိ ဆုိလုိပါတယ္။ သမုတိသံဃာဆုိေပမဲ့ ျမတ္ဗုဒၶကုိယ္တုိင္ ဒီလုိရဟန္း

ေဘာင္တက္ရမယ္လုိ႔ ညြန္ၾကားေတာ္မူခဲ့လုိ႔ ရဟန္းေဘာင္ေရာက္လာသူပါ။ ဒါဆုိရင္ သမုတိသံဃာဆုိတာ နားလည္ေလာက္ၿပီ။

ရဟန္းေလာင္းအား ရဟန္းေဘာင္စတတ္ခ်ိန္မွာ ေရွာင္ရမည့္တရား၊ ေဆာင္ရမည့္တရားေတြ ေျပာျပရပါတယ္။ အဲဒီထဲမွာမွ

 ပါရာဇိကေလးပါးဆုိတာ ရဟန္းတစ္ပါးရဲ႕ အသက္ပါပဲ။ ဒီတရားေလးပါး ရဟန္းေတာ္ေတြ မက်ဴးလြန္မခ်င္း ရဟန္းပါပဲ။

 ေနာက္ဆုံး အဲဒီရဟန္းဟာ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ပညတ္ထားတဲ့ ဒီပါရာဇိကတရာေလးပါးကုိ မက်ဴးလြန္ပါပဲ အကၤ်ီအ၀တ္စား

၀တ္လုိ႔ သုံးႏွစ္ သုံးမိုး လယ္ထြန္ကုန္ေရာင္းအလုပ္ေတြ လုပ္ေနေစဦးေတာ့။ သူဟာ သိကၡာမခ်၊ ထုိေလးပါးကုိ မက်ဴးလြန္မိ

ေသးခဲ့လွ်င္ ရဟန္းပါပဲ။ ရဟန္းျဖစ္ေနေပမဲ့ သီလေတြညိဳးေနတာေတာ့ မေျပာလုိေတာ့ပါဘူး။ အဓိကေျပာခ်င္တာက 

လူမျဖစ္ေသးဘူးဆုိတာကုိ ေျပာခ်င္တာပါ။

ထုိေလးပါးကုိ မက်ဴးလြန္မိပါပဲ သုံးႏွစ္ သုံးမုိးအျပင္မွာ လယ္ထြန္ကုန္ေရာင္းလုပ္ေနတာေတာင္ ရဟန္းတစ္ပါးဟု ေခၚဆုိ၍ 

ရႏုိင္ေသးလွ်င္(အဆုံးစြန္ထိ ေျပာျပရျခင္းပါ။) ယခုေခတ္မွာ ထုိကဲ့သုိ႔မဟုတ္ပါပဲ သာမန္အာပတ္အျပစ္ေလာက္ရွိေသာ 

ရဟန္းသံဃာမ်ားကုိ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ရွဳတ္ခ်၊ ကဲ့ရဲ႕ အျပစ္တင္ေနၾကေသာ သာမန္လူပုဂၢဳိလ္မ်ား အျပစ္မည္သုိ႔ ရွိၾကမည္နည္း။

၀ိသာခါ၊ အနာထပိဏ္တုိ႔ကဲ့သုိ႔ေသာ စိတ္ထားျဖင့္ ေ၀ဖန္ေထာက္ျပပါက သာသနာအတြက္အက်ိဳးရွိ၍ ထုိကဲ့သုိ႔ မဟုတ္ပါဘဲ ကဲ့ရဲ႕

အျပစ္တင္လုိစိတ္ထားနဲ႔ ျပစ္တင္ေ၀ဖန္ ဆဲဆုိၾကမည္လွ်င္ ထုိသူတုိ႔ဘ၀ မသာမယာရွိမည္ဆုိတာ ေျမၾကီးလက္ခတ္မလြဲပါ။ 

ရဟန္းသံဃာကုိေစာ္ကားျခင္းေၾကာင့္ စီးပြါးပ်က္ျခင္း၊ အနာေရာဂါစြဲကပ္ျခင္း၊ အိမ္မီးေလာင္ျခင္း စတဲ့ သာဓကမ်ား 

အခ်ိန္ရပါက တင္ျပေပးပါအုံးမည္။ ထုိအတြက္ေၾကာင့္ အျမင္မေတာ္တဲ့ ရဟန္း၊ သံဃာမ်ားအားဆဲဆုိအျပစ္တင္ေနၾကမည့္

အစား သက္ဆုိင္ရာေက်ာင္းတုိက္၊ သာသနာေရး၊ အာဏာပုိင္မ်ားကုိ ဆက္သြယ္အေၾကာင္းၾကားကာ အေရးယူၾကမည္ဆုိလွ်င္ 

ကုိယ္လည္း အျပစ္ကင္း၊ သာသနာလည္း သန္႔ရွင္းမည္ျဖစ္ပါသည္။

ထုိ႔ေၾကာင့္ “ ေျပာမိၾကံလွ်င္ သတိရွင္၊ ဆင္ျခင္ဥာဏ္ေရွ႕သြား“ဆုိတဲ့ စကားလက္ကုိင္ထားလု႔ိ စစ္မွန္ေသာ စိတ္ထားျဖင့္ 

ေ၀ဖန္ေထာက္ျပသူမ်ားသာျဖစ္ႏုိင္ၾကပါေစ။

-----------------------------------------------------

ဓမၼဘက္ေတာ္သား ဧရာဝတီ